Zabić drozda (To Kill a Mockingbird, USA 1962)
wg powieści Harper Lee pod tym samym tytułem
Czas trwania - 2h 9min.
Reż. Robert Mulligan
scenariusz adaptowany: Horton Foote
obsada: Gregory Peck, John Megna, Frank Overton i inni.
Przyszła pisarka Harper Lee od dzieciństwa przyjaźniła się z kolegą szkolnym i sąsiadem ze swojego miasteczka – Trumanem Capote, który był pierwowzorem Dilla Harrisa, postaci z jej powieści „Zabić drozda” (To Kill a Mockingbird). Warto wspomnieć, w związku z naszym kolejnym majowym pokazem, że przyjaźń przetrwała i parę lat po własnym debiucie Harper pojechała z Trumanem do Holcomb, aby pomóc mu w zbieraniu materiałów do artykułu o dokonanym tam brutalnym morderstwie. W rezultacie zamiast artykułu powstało reportażowe arcydzieło „Z zimną krwią” (In Cold Blood, 1966), którą Capote zadedykował Harper Lee oraz swojemu ówczesnemu partnerowi. Adaptację zobaczymy już w maju.
„Zabić drozda” ukazało się w lipcu 1960 i od razu stało się bestsellerem. Rozliczeniowa siła tej emancypacyjnej, młodzieżowej literatury łamała dotychczasowe bariery. Rok później autorka otrzymała za swój debiut Nagrodę Pulitzera. W 1962 powstała ekranizacja w reżyserii Roberta Mulligana z Gregorym Peckiem w roli małomiasteczkowego adwokata – Atticusa Fincha. Dla Mulligana był to film życia dorównujący artystyczną jakością literackiemu pierwowzorowi, który zdobył trzy nagrody Akademii Filmowej: dla Pecka za główną rolę, dla Foote’a za scenariusz i trzecią za scenografię. Film, eksponując społeczno-obyczajowe wątki powieści, opowiada o trudnych początkach walki z rasizmem w Deep South, południowych stanach USA. Adwokat z niewielkiego miasteczka zostaje procesowym obrońcą czarnoskórego mężczyzny, niesłusznie oskarżonego o gwałt na białej kobiecie. Istotną rolę w dowiedzeniu niewinności oskarżonego odgrywają dzieci – niepozorni, ale uważni świadkowie wydarzeń. Dopiero w lipcu 2015, po 55 latach przerwy, ukazała się druga powieść Harper Lee, zatytułowana „Idź, postaw wartownika” (Go Set a Watchman), będąca, rozgrywającą się po 20 latach od czasu akcji „Zabić drozda”, kontynuacją pierwszej powieści autorki. Podobnie jak pierwsza książka i ta od razu stała się ogromnym bestsellerem, bijąc rekordy sprzedaży – ponad milion egzemplarzy w ciągu kilku dni od premiery.
Kurator cyklu – dr hab. Rafał Szczerbakiewicz
AKADEMIA ZAPOMNIANYCH ARCYDZIEŁ FILMOWYCH – Trans-Literacje
Szanowni Państwo, sztuka filmowa w obrębie projektu nowoczesnej cywilizacji jawiła się jako synkretyczne złożenie najlepszych możliwości i tradycji artystycznej ekspresji literatury, teatru, malarstwa, muzyki etc. W konstrukcji masowej cywilizacji niemal miała zastąpić wszystkie sztuki tradycyjne. Nie da się jednak ukryć, że klasyczne kino w poszukiwaniu ciekawych dla widza tematów całymi garściami czerpało z narracyjnych zasobów historii literatury. Od zarania swych 100-letnich dziejów kino eksploatowało problematykę ekranizacji i adaptacji dzieła literackiego na ekranie. Na początku ekranizacje były oczywiście dość schematyczne i odtwórcze. Wczesne filmoznawcze teorie „przyliterackości” filmowej narracji sugerowały, że filmowe opowiadanie winno wiernie naśladować literackie techniki. Z czasem opinie takie były dekonstruowane i korygowane przez ekranowe eksperymenty awangardy i kina autorskiego. Doświadczenia kina artystycznego nie pozostawały bez echa w Hollywoodzie. Tak ambitni i utalentowani twórcy jak Wyler, Ford, Huston, Stevens, Mankiewicz, Minelli czy Kramer nie ustawali w swoistym wyścigu z literaturą – wytrwale walcząc z utartą opinią, że filmowa adaptacja niemal musi być wtórna i płaska wobec literackiego pierwowzoru. W naszym tegorocznym cyklu będziemy obserwowali TRANSFORMACJE językowego medium literatury w skomplikowaną strukturę filmowego wehikułu. Zagłębiając się w dzieje dźwiękowego kina anglosaskiego od lat 30-tych do lat 70-tych spróbujemy pokazać reprezentatywne przykłady wiernych ekranizacji, a z drugiej strony adaptacyjne wariacje ilustrujące różnorodne możliwości filmowości. Zależy nam na zobrazowaniu współdziałania obu sztuk i zarazem ich wzajemnie uzupełniającej się wrażliwości w mimetycznych efektach opisywania świata. Różnice między artystycznym językiem literatury i filmu, a zarazem zasadniczą jedność w obrębie przekazu głębokich treści najcelniej odzwierciedlą przykłady uznanych adaptacji wybitnych utworów literackich, tak by oba artystyczne media były siebie godne, a czasem wręcz wobec siebie konkurencyjne. Zapewniamy Państwa, że tegoroczny program wypełnią dzieła spektakularne, fascynujące, poruszające i dające po latach od ich powstania wciąż świeży namysł nad ludzkim światem.
CreArt. Sieć miast na rzecz twórczości artystycznej
