Na wystawie zostaną zaprezentowane malarstwo oraz grafika obrazujące długą i ofiarną drogę Polaków do wolności od momentu jej utraty w 1794 roku.
O triumf sprzed stu lat walczyły kolejne pokolenia pod zaborami: u boku Napoleona, w trzech powstaniach i w Wielkiej Wojnie. Przypomną o tym sceny z powstania kościuszkowskiego na obrazach Aleksandra Orłowskiego, Michała Stachowicza, Franciszka Smuglewicza, Juliusza Kossaka. Marzenia i nadzieję na wolną ojczyznę rozbudził na nowo Napoleon Bonaparte. Poświęcenie i legendarną odwagę polskich ułanów, z księciem Józefem Poniatowskim na czele, uwiecznili m.in.: Piotr Michałowski, January Suchodolski, Wojciech i Jerzy Kossakowie. Powstania narodowe, zwłaszcza styczniowe, były komentowane i wizualizowane przez wielu artystów, przyczyniając się wręcz do kultu walki powstańczej o skojarzeniach quasi-religijnych.
Celem wystawy jest uświadomienie i próba ukazania wielu wymiarów niepodległości. Pokazywane prace tworzą szeroki kontekst powiązanych z nią haseł, takich jak: polskość, patriotyzm, tożsamość narodowa, wiara i religia. Tak więc, obok wątku historycznego, ekspozycja będzie miała wymiar symboliczno-alegoryczny. W tej grupie znajdą się dzieła Jana Matejki, Jana Styki, Jacka Malczewskiego, Jana Rembowskiego, Kazimierza Sichulskiego.
Duża część wystawy będzie poświęcona I wojnie światowej w sztukach plastycznych. Od 1914 roku w Legionach służyło wielu artystów, czego efektem były bezpośrednie relacje z tamtego okresu w formie licznych rysunków, szkiców. Na ekspozycji będą przeważać portrety legionistów, pejzaże z miejsc postoju na szlaku żołnierskim oraz sceny z potyczek, akcji bojowych. Zaprezentowane zostaną prace Leopolda Gottlieba, Alfonsa Karpińskiego, Jerzego Kossaka, Karola Zyndram Maszkowskiego, Jana Rembowskiego, Zygmunta Rozwadowskiego, Władysława Skoczylasa i wielu innych legionistów-artystów.
Prace zostały wybrane z wielu muzeów w Polsce, m.in. z Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu, muzeów narodowych w Warszawie, Krakowie, Poznaniu, Kielcach, z Muzeum Warszawy, muzeów okręgowych: w Toruniu, Radomiu, Rzeszowie, oraz ze zbiorów własnych. Ekspozycję dopełnią militaria, przykłady rzemiosła, medale, nadając jej dodatkowy, historyczny, a zarazem dotykalny wymiar.
Wystawie towarzyszył będzie rozbudowany program edukacyjny poświęcony szeroko rozumianemu tematowi polskości i patriotyzmowi w różnych sferach: plastyce, historii i literaturze.