Jerzy Żywicki
Początki budownictwa żelbetowego w Lublinie
Żelbet - wynalazek XIX wieku - silnie wpłynął na kształt architektury współczesnej. Wykorzystała ona liczne zalety tego materiału: dużą trwałość, odporność na obciążenia, a przede wszystkim możliwość wykonania konstrukcji o dowolnym kształcie. Za ojczyznę żelbetu uznaje się Francję, a za jego wynalazcę Josepha Moniera. Budownictwo żelbetowe szybko się upowszechniło i znalazło szerokie zastosowanie w Europie, a później i na innych kontynentach. Trudno precyzyjnie ustalić kiedy żelbet pojawił się na ziemiach polskich. Za pierwsze budowle, w których go zastosowano uważa się mosty z końcowych lat XIX stulecia. Zanim wybuchła I wojna światowa żelbet był na ziemiach polskich już dobrze znany i szeroko stosowany, a w latach międzywojennych wręcz wysuwał się na czoło materiałów konstrukcyjnych. Również w Lublinie najwcześniejszymi obiektami, do budowy których go użyto były mosty. Budowa pierwszego z nich w 1903 roku zakończyła się katastrofą. Kolejne – realizowane w latach 1908 i 1909 – stoją do dziś i są cennymi zabytkami techniki. Dzięki ich budowie już w pierwszej dekadzie XX wieku, można zaliczyć Lublin do grupy tych polskich ośrodków, w których żelbet pojawił się wcześnie. Mimo to z powodu różnych przeszkód budownictwo żelbetowe rozwijało się w nim wolno. O upowszechnienie żelbetu w Lublinie można mówić dopiero od lat 20. XX wieku. Odnajdujemy go w konstrukcjach obiektów przemysłowych, mieszkalnych, publicznych i sakralnych. Czy jednak stosowanie żelbetu w Lublinie w okresie przed II wojną światową odmieniło jego architekturę?
