Cerkiew pw. Przemienia Pańskiego (Spasa) to pierwszy prawosławny sobór, który powstał w 1447 roku w Lublinie. Pierwsza cerkiew była wykonana z drewna. Następna, murowana, została wystawiona w 1607 roku i poświęcona w 1633 roku. W XVII wieku cerkiew przechodziła kilkakrotnie z rąk prawosławnych do unitów i na odwrót, co zadecydowało o licznych przebudowach i zmianie wystroju świątyni. Świątynia jest orientowana z półkoliście zamkniętym prezbiterium od wschodu oraz jednoprzestrzennym korpusem nawowym. To jedyny w Lublinie przykład budowli sakralnej w typie renesansu lubelskiego z pojedynczą wieżą w fasadzie. Po jej bokach znajdują się charakterystyczne półszczyty. W latach 2002–2003 odsłonięto pierwotny, renesansowy wystrój kolebkowego sklepienia prezbiterium w postaci malowideł z przedstawieniami Ducha Świętego, cherubinów i serafinów oraz archaniołów. Towarzyszą im sztukaterie w formie plakiet, rozet i uskrzydlonych głów aniołków. Na ścianie zachodniej korpusu nawowego zachowały się fragmenty XVII-wiecznej polichromii przedstawiającej ukrzyżowanie. Cennym elementem wyposażenia wnętrza świątyni jest późnorenesansowy ikonostas (pierwsza połowa XVII w.) z ikonami datowanymi na XVI i XVII w. Najstarszą z nich jest pochodząca z poł. XVI w. ikona Zaśnięcia Marii Panny.
