Piątkowy wieczór Jarmarku Jagiellońskiego otworzy festiwalowa produkcja specjalna, czyli koncert re:tradcyja, który w tym roku wypełnią dźwięki pochodzące z tradycji polskiej części Polesia.
Polesie to kraina na styku Polski, Ukrainy i Białorusi. Przenikanie się kultur, języków i wyznań zapisało się także w dziedzictwie muzycznym tego regionu. Przez lata bogaty alfabet tradycyjnego śpiewu i muzyki instrumentalnej polskiej części Polesia blakł, zdawał się znikać i odchodzić w zapomnienie. Pojawiły się jednak osoby, które postanowiły litery tej tradycji nadpisać i uwidocznić, przepisać je od nowa, zachowując jednak ich dawny styl oraz charakter.
Podczas tegorocznego koncertu re:tradycja organizatorzy postanowili zaprezentować efekty pracy nad muzycznym dziedzictwem Polesia Zachodniego i przedstawić je w nowych, przygotowanych specjalnie na Festiwal odsłonach. Piątkowy wieczór festiwalowy wypełnią dźwięki Poleskiego Składu Smyczkowego oraz śpiew zespołu Polesie_PL. Prezentowana przez nich tradycja regionu spotka się z aranżacjami międzynarodowej sławy kompozytora Atanasa Valkova i improwizacjami śpiewaczymi Jagody Valkov.
Atanas Valkov
Atanas Valkov to polski kompozytor i pianista pochodzenia bułgarskiego, który czerpie inspiracje z różnych źródeł: folkloru polskiego i bałkańskiego (ze względu na swoje korzenie rodzinne), muzyki elektronicznej, współczesnej oraz jazzu. Oryginalne kompozycje Atanasa są doceniane zarówno w Polsce, jak i na świecie. Jest m.in. twórcą aranżacji, kompozycji i producentem albumu „Transorietnal Orchestra” Kayah, za który otrzymał platynową płytę. We współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną (ESA) wyprodukował album „Ambition”. Odpowiadał również za przygotowanie muzyki do „Legend Polskich” – cyklu filmów krótkometrażowych w reż. T. Bagińskiego. Znany jest także jako twórca muzyki do filmów i seriali. W czasie koncertu wystąpi z żoną – Jagodą Valkov – artystką, scenografką filmową, teatralną, fotografką i intuicyjną wokalistką, która wykorzystuje różnorodne techniki śpiewu.
Poleski Skład Smyczkowy
Poleski Skład Smyczkowy tworzą praktycy i kontynuatorzy polskiej muzyki tradycyjnej znani z wielu projektów muzycznych oraz inicjatyw artystycznych, badawczych i edukacyjnych. Sięgnęli oni po repertuar szerokiej krainy nadbużańskiego Polesia, czerpiąc z bogatego tygla muzycznego tych stron. Grane przez nich melodie są pamiątką wielokulturowego sąsiedztwa i dialogu trzech kultur: polskiej, ukraińskiej oraz żydowskiej, a także znakiem przemian kultury i gustów mieszkańców Polesia w I połowie XX wieku.
– Ostatecznie jest to nasze wyobrażenie o smyczkowej muzyce Polesia, zaginionej w pomroce czasu. Muzyka, którą gramy, to wybór tradycyjnych melodii z regionu z I połowy XX wieku zarówno starych tańców i pieśni weselnych, jak i nowości muzycznych przybywających ze świata na wieś poleską na płytach szelakowych – opowiadają artyści Poleskiego Składu Smyczkowego.
Poleski Skład Smyczkowy wystąpi w składzie: Mateusz Niwiński – skrzypce; Paula Kinaszewska – skrzypce; Piotr Herda – skrzypce, sekund; Bartek Wożniak – skrzypce barytonowe; Agnieszka Niwińska – bęben, baraban; Jan Tarkowski – wiolonczela.
Zespół Polesie_PL
Zespół Polesie_PL został stworzony przez śpiewaczki, które mają duże doświadczenie związane ze śpiewem wschodniej Polski oraz Ukrainy. Na repertuar zespołu składają się pieśni przekazane przez ostatnie śpiewaczki regionu oraz utwory odtworzone z nagrań archiwalnych. Są to pieśni weselne, zalotne i miłosne, przyśpiewki, kołysanki i pieśni chrzcinne, a także unikalne swańki i wołodarki, wykonywane na przełomie zimy i wiosny. Praca nad pieśniami zapisanymi na starych taśmach, tak by nie zatracić ich specyficznego, lokalnego stylu, bazuje zarówno na intuicji, jak i wcześniejszych doświadczeniach muzycznych członkiń zespołu – Agnieszki Szokaluk, Julity Charytoniuk oraz Ewy Grochowskiej.
Duża część repertuaru, który będzie można usłyszeć podczas koncertu, pochodzi z archiwalnych nagrań z lat 50. i 60. XX wieku, w których zarejestrowano śpiew kobiet urodzonych pod koniec XIX wieku i na przełomie stuleci. Są to między innymi: Maria Kałużna z Orchówka (ur. 1894), śpiewaczka z bardzo bogatym repertuarem zwłaszcza przyśpiewek oraz pieśni weselnych w języku polskim i w miejscowej gwarze ukraińskiej, Maria Majówka (ur. 1914) z Bukowej Wielkiej i inne. Impulsem do założenia Poleskiego Składu Smyczkowego było natomiast spotkanie z Edmundem Brożkiem z Włodawy (ur. 1926), najpewniej jedynym czynnym obecnie skrzypkiem wykonującym dawne melodie tego regionu. Ważnym źródłem repertuaru grupy stały się archiwalne nagrania wspomnianych śpiewaczek, a także muzykantów poleskich – skrzypka Pawła Słowika z Ryczki (ur. 1905), harmonisty Kazimierza Rożkowskiego z Orchówka (ur. 1900) oraz ukraińskich skrzypków zza Bugu.
